A. Over de onzin van het begrip “raszuiverheid”

Waarom bestaan er fokkerijen van honden en katten? Omdat mensen er blijkbaar geld voor over hebben om een hond of kat te kopen die aan welbepaalde uiterlijke fysieke kenmerken voldoet, al dan niet gelinkt aan eigenschappen die met temperament of karakter te maken hebben. Net zoals mensen in een kledingwinkel een kledingstuk kopen dat aan hun eigen esthetische normen qua kleur, model, stof en snit voldoet. Voilà. We zijn al meteen op een heikel punt aangekomen: het dier als consumptie-object, dat dan maar aan een aantal criteria moet voldoen. En wettelijk gezien, zijn dieren vandaag inderdaad niet meer dan voorwerpen.

Er bestaan hele catalogi en boeken waarin de verschillende honden-en kattenrassen in detail beschreven staan. Er bestaan schoonheidwedstrijden voor die zogenaamde rasdieren, waarbij een strenge jury de dieren beoordeelt en een score geeft. Het minste kleine foutje, één haartje met de verkeerde kleur in de vacht, een onvolmaaktheid in de bouw van het dier, en de eigenaar heeft het vlaggen. De winnaar van dergelijke wedstrijden is nooit het dier, maar wel de zelfingenomen trots van de eigenaar. Dit soort wedstrijden zijn nooit in het belang van het dier, dat in een beperkte ruimte wordt tentoongesteld onder kunstlicht en de blikken van honderden nieuwsgierige toeschouwers en het is niet moeilijk om zich voor te stellen dat een eigenaar in de verleiding komt om het dier te “straffen” als het “faalt”, doordat het zich niet gedraagt “zoals het hoort” of niet voldoet aan de waslijst van criteria van “perfectie”.

Bovendien speelt de komst van het internet een versterkende rol op het vlak van tendenzen en modegrillen. Het internet en de sociale media zijn jammer genoeg platforms waar mensen vooral bepaalde gedragspatronen gaan kopiëren van mensen die hun leven graag publiek tentoonstellen. Er zijn dus bepaalde huisdieren die een echte internetsensatie zijn geworden omwille van hun “schattigheid”, waardoor het “ras” waartoe ze behoren immens populair wordt, met een sterke vraag en prijzen die hoge toppen scheren. Hondenpups die meer dan een gemiddeld Belgisch maandsalaris kosten. En waarom? Om ermee uit te pakken bij de omgeving …
En zo’n modes waaien ook snel weer over. Van zodra de hype gaat liggen, verliest men interesse in het dier. Zo kwamen in China vorig jaar nog honderden honden van een welbepaald ras op straat terecht nadat de tijdelijke populariteit was overgewaaid, gewoon gedumpt door hun “eigenaars”.
Niemand, ook niet die zogenaamde dierenliefhebbers die hun eigen trots verwarren met liefde voor dieren, stelt zich ook maar de vraag of het soms in het belang van het dier in kwestie is.

Bestaat raszuiverheid bij vrij levende honden of katten?

Uiteraard niet. Het volstaat om te kijken hoe de doorsnee straatkat of straathond er uitziet. Je kan wellicht gewag maken van regionale verschillen, zoals die ook bij wilde dieren in de natuur voorkomen. Zo kan het best zijn, dat de gemiddelde straathond in Roemenië er anders uitziet dan de gemiddelde straathond in India, en dat de dieren binnen een geografische streek wel bepaalde gemeenschappelijke kenmerken vertonen, omdat de voortplanting er willekeurig en lokaal gebeurt. Het idee van raszuiverheid is dus puur een menselijke constructie, die als doel schijnt te hebben een scheiding te maken tussen “goede” en “slechte” exemplaren, op basis van willekeurig gekozen uiterlijke criteria. Het idee dat er “superieure” rassen bestaan, waarvan de individuen meer waard zijn dan individuen die niet tot die rassen behoren. En die meerwaarde wordt vertaald naar een financiële of economische waarde.
Waar hebben we dat soort theorieën nog gehoord ??? Het zijn de eugenetische theorieën van onder andere de nazi’s die vrolijk in de praktijk worden gebracht op dieren. Het is dus bij uitstek een voorbeeld van het specisme.

En bovendien gaat het om willekeurige uiterlijke kenmerken, die absoluut geen rekening houden met het welbevinden of de fysieke gezondheid van het dier. Het wetenschappelijk goed onderbouwd artikel ‘100 Years of Breed “Improvement” / 100 Jaar “rassenverbetering”’ van Caen Elegans is in die context uiterst interessant leesvoer. Hij laat met foto’s zien hoe de fysieke kenmerken van een aantal klassieke rashonden zijn geëvolueerd tussen 1915 en vandaag. Kwekers hebben bepaalde uiterlijke kenmerken zodanig op extremen toegespitst, dat de resulterende dieren vaak aan ernstige fysieke, motorische, neurologische of inwendige tekortkomingen lijden. Waar de levensduur van een doorsnee hond een 15tal jaar is, sterven veel van deze zogenaamde veredelde rassen een veel vroegtijdiger dood.
Allemaal in naam van het geldgewin.
Straathonden of “zinnekes” hebben daarentegen de reputatie om veel gezonder en taaier te zijn dan de zogenaamde superieure rashonden, en minder vatbaar voor allerlei kwalen.
Lees hier het volledige artikel, vertaald in het Nederlands.

B. Fokken van huisdieren: de situatie op het terrein

Het gegeven van het fokken, dus het bewust tot voortplanting aanzetten van huisdieren, is een complexe zaak. Zonder dat de grenzen altijd scherp afgegrensd zijn, kan je de vier volgende situaties onderscheiden, die samen de condities omschrijven van waaruit huisdieren die te koop worden aangeboden, afkomstig zijn:

1. Professionele, legale broodfokkerij van honden of katten.

Eerst en vooral een misverstand uitklaren: het woord “broodfok” betekent: kweken als broodwinning. Hoewel broodfokkerij vaak automatisch geassocieerd wordt met ernstige wantoestanden, geeft het woord op zich geen enkele informatie over de kwaliteit van de uitgeoefende activiteit. Het gaat hier om ondernemingen die als dusdanig officieel de professionele activiteit uitoefenen, en dus als dusdanig bij de administratie bekend staan. Afhankelijk van de instelling en mentaliteit kan de zaakvoerder al of niet begaan zijn met minimale vereisten van dierenwelzijn op het vlak van hygiëne, voeding en kruisingstechnieken. Hij of zij kan er wel of niet naar streven om gezonde, veterinair gekeurde en voldoende gesocializeerde jonge dieren op de markt te brengen. Maar zelfs indien in de ideale situatie de bestaande regels worden gerespecteerd, dient men te beseffen dat jonge pups of kittens afkomstig uit dergelijke kweekprogramma’s een economische waarde hebben die begrensd is in de tijd. Zeldzaam zijn de mensen die een volwassen hond willen kopen. Iedereen is begeesterd door en bij voorkeur op zoek naar een charmante pup of een kitten met een leeftijd tussen grosso modo 2 à 4 maanden. Acht weken wordt algemeen beschouwd als de minimale leeftijd waarop het honden- of kattenjong van bij de moeder kan worden weggehaald. Eens het “tijdsraam” waarbinnen de hond of de kat “verkoopbaar” is, wordt overschreden, zit de fokker met een overtal van dieren, die plaats moeten maken voor de volgende worp. Veel fokkers aarzelen niet om die dieren te laten “verdwijnen” door euthanasie uit te voeren, uiteraard op een manier die zo weinig mogelijk kosten met zich meebrengt.
Bovendien moeten ernstige vraagtekens worden gezet bij de criteria die worden gebruikt om te bepalen wat de raszuiverheid van een dier vereist. Het gaat immers in hoofdzaak om uiterlijke kenmerken, die compleet willekeurig en onder worpen aan grillen van modeverschijnselen worden gedicteerd door een aantal toonaangevende organisaties die wereldwijd honden- en kattenshows organiseren.

2. Illegale fokkerij van honden of katten (illegale broodfokkerij).

Het gaat hier om niet-geregistreerde ondernemingen. De uitbater werkt in het zwart, houdt de ruimtes waar de fokteven worden gehouden vaak verborgen. Hier is niet het minste respect voor het fysiek of psychisch welbevinden van de dieren. De hygiënische voorwaarden zijn meestal erbarmelijk, waarbij de teefjes, zwanger of met hun pasgeboren jongen opgesloten blijven in kleine kooien zonder contact met andere honden of mensen, vaak in hun eigen vuil, voedselresten en uitwerpselen. De nieuwgeboren dieren worden zo snel mogelijk verkocht, zonder rekening te houden met minimumleeftidj of graad van socializatie. Er is niet het minste veterinair toezicht of bijstand. Van onverkochte dieren ontdoet men zich zonder scrupules. De fokteven zijn voortplantingsmachines, zonder rustpauzes tussen de verschillende worpen, van zodra ze zijn uitgeput worden ze afgemaakt.

3. Import van jonge dieren uit het buitenland, afkomstig uit illegale fok of low cost buitenlandse legale fok

Dezelfde hoger beschreven situaties die zich bij ons voordoen in de broodfokkerij, bestaan uiteraard in het buitenland ook. De wettelijke voorschriften in Oost-Europa bijvoorbeeld, zijn nog minder streng dan de onze, controles zijn onbestaande, en de sociale wetgeving is lakser, waardoor fokken nog goedkoper wordt. Daardoor worden de jonge dieren aan veel lagere prijzen op de markt gebracht. Bovenop de schandalige en ellendige leefomstandigheden van de fokteven en hun jongen, komt nog het gegeven van het transport. Dat wordt uiteraard zo goedkoop mogelijk georganiseerd. Jonge dieren, ziek en gezond door elkaar, worden in kratten gepropt waarbij gemakkelijk de helft overlijdt tijdens het transport. De verkoop hier ter plaatse wordt vaak via internet georganiseerd, met steun van lokale contactpersonen.
Het indijken van deze import van broodfokhonden uit het voormalige Oostblok of uit andere landen is een moeilijke kwestie, omdat, gezien het statuut van huisdieren identiek is aan een roerend goed, het vervoer en de handel in deze dieren valt onder het vrije verkeer van goederen binnen de Europese Unie.

4. Privé- of hobbyfok

Er is nog een vorm van huisdieren fokkerij, die vrijwel volledig “onder de radar” gebeurt. Het gaat hier om privé-personen die hun eigen hond of kat met een bepaalde regelmaat een nest laten werpen met de bedoeling wat extra geld bij te verdienen, onder het valse voorwendsel van liefde voor hun dier. Men verwart hier liefde voor het eigen plezier, voor de eigen egoïstische satisfactie en voor het geld met liefde voor een dier. Het aldus verdiende geld is er vaak om extra’s te bekostigen, zodat bijvoorbeeld de wens om een exotische vakantie te kunnen permitteren werkelijkheid wordt door de verkoop van de vier jonkies van de Chihuahua des huizes.
Vanuit ons partijstandpunt keuren wij deze vorm van fokken evengoed af, omdat het gaat om geld verdienen met/ten koste van levende wezens. Praktisch bekeken is de situatie niet eenvoudig, omdat men de individuele vrijheid zal inroepen als argument om toch dit soort praktijken thuis uit te oefenen. Bovendien is het binnenkort wettelijk toegelaten om ca 6000,00 euro per jaar bij te verdienen met een nevenactiviteit, zonder dat die bij de belastingdiensten dient te worden aangegeven. Maar wie een rasteefje twee worpen per jaar laat doen, waarbij telkens 4 verkoopbare jongen ter wereld komen, en die dan telkens aan 400,00 euro aan de man brengt in haar/zijn omgeving, loopt geen risico om deze maximale toegelaten bijverdienste te overschrijden.

C. De nefaste gevolgen voor de kopers van de dieren

De frekwentie van ernstige tot dodelijke ziektes die kort na het kopen van een pup of kitten uit malafide broodfok of Oost-Europese import is zeer hoog, en jaagt de koper meteen op kosten. Het brengt bij de koper uiteraard ook emotioneel ongemak en leed teweeg.
Wanneer de koper die de dupe is van de geschetste situatie zich tot de verkoper van het dier wendt, kan het gebeuren dat deze hem of haar een tweede hond aanbiedt aan een gereduceerde prijs, om het leed te compenseren.
Wie slachtoffer is van en dergelijke situatie, doet er best aan om rechtstreeks klacht in te dienen, en zeker niet in te gaan op het aanbod “ter compensatie” dat de verkoper doet. Dat laatste is er immers alleen om de gedupeerde koper tot zwijgen te brengen en te doen afzien van het indienen van een klacht.
Voor meer informatie over het indienen van klachten met betrekking tot het plots overlijden van een jong dier kort na aankoop vindt u onderaan de pagina van deze link meer informatie.

D. De ervaring van dierenartsen en opvangcentra

Er blijkt dat de meeste klachten over ernstige gezondheids- en gedragsproblemen afkomstig zijn uit situaties met illegale broodfok of import van goedkope pups uit het Oostblok, en veel minder met dieren die uit de zogenaamde hobby- of thuisfok afkomstig zijn.

E. Het standpunt van DierAnimal in verband met fokken van huisdieren

Wij zijn in essentie gekant tegen elke vorm van exploitatie van dieren, en vinden dat ze niet de inzet mogen zijn van een commerciële onderneming. Ook de zogenaamde privé- of hobbyfok vindt in die context in onze ogen geen genade.
Wij zijn gekant tegen het kweken van honden of katten (of even goed andere dieren) naar extreme uiterlijke kenmerken en vinden het concept “raszuiverheid” nefast voor dieren omdat het enkel in het egogedreven belang is van de mens.

Wij vinden dat in de context van de verbetering van de huidige situatie het best met pragmatische eerste stappen kan worden begonnen, die eerst de ernstigste ontsporingen en uitwassen dienen aan te pakken.

En dat zijn volgens ons:

Misbruiken in alle mogelijke vormen bemoeilijken:

1. De verandering van het statuut van dieren, waaronder huisdieren, in de grondwet en daarna in het burgerlijk wetboek.

• Het creëren van een speciaal statuut voor dieren, het zogenaamde “derde statuut”, dat hun gevoelige en intelligente aard erkent, zal een mijlpaal zijn, van waaruit meerdere wantoestanden met betrekking tot dierenwelzijn, veel makkelijker en verregaander zullen kunnen worden aangepakt

2. De aanpak van de illegale praktijken

• Het niet alleen buiten de wet stellen maar ook in de praktijk onmogelijk maken van illegale broodfokkerij
• Het beëindigen van de (malafide)handel in buitenlandse pups en kittens
• Strengere bestraffing van inbreuken

3. Een strenger wettelijk kader voor de geregistreerde commerciële fokkerij

• Het verstrengen van het wettelijk kader en de normen alsook de controle op de naleving ervan, die in geen geval door zelfregulering van de sector mag gebeuren, daar deze niet werkt. Eén van die punten van het wettelijk kader dient bijvoorbeeld te zijn dat het kweken op extreme uiterlijke kenmerken en inteelt moeten worden verboden.
• Het verbod op uitbreidingen van bestaande commerciële fokkerijen
• Een definitieve stop op de bouw van en het afleveren van exploitatievergunningen voor nieuwe, bijkomende commerciële fokkerijen

Indienen van en opvolgen van klachten over misbruiken ondersteunen

Het oprichten van een sectie dierenbescherming binnen elke (gemeentelijke) politiedienst

• Het aanstellen van minimaal twee agenten binnen elke politiezone die speciaal worden opgeleid en getraind om dierenmishandeling te herkennen, en die als eerste aansprekingspunt zullen fungeren voor de burgers of organisaties voor dierenbescherming inzake meldingen van misbruiken of inbreuken.